Ақмола облысының әлеуметтік-экономикалық дамуы

Жалпы ақпарат: Ақмола облысының жер аумағы 146,2 мың км2 құрайды. 2023 жылдың басындағы жағдай бойынша халық саны 788 023 адамды құрады, халықтың орташа тығыздығы 1 км2-ге 5,4 адамды құрады. Солтүстік Қазақстан, Павлодар, Қарағанды және Қостанай облыстарымен шектеседі. Ақмола облысына 3 қала (Көкшетау, Қосшы, Степногорск) және 17 аудан (Ақкөл, Аршалы, Астрахан, Атбасар, Біржансал, Бұланды, Бурабай, Егіндікөл, Ерейментау, Есіл, Жақсы, Жарқайын, Зеренді, Қорғалжын, Сандықтау, Целиноград, Шортанды) кіреді. 8 шағын қала, 5 кент, 589 ауылдық елді мекен бар. Орталығы-Көкшетау қаласы. Ақмола облысы Сарыарқаның солтүстік-батыс бөлігінде, Есіл өзенінің жоғарғы ағысындағы дала белдеуінде орналасқан. Облыстың батыс, орталық, шығыс бөліктерін Есіл, Атбасар, Селеты жазықтары алып жатыр. Оңтүстік-батысында Теңіз-Қорғалжын ойпаты орналасқан. Облыстың батысында Торғай үстіртінің шығыс шеті Есіл өзеніне дейін өтеді. Есіл өзенінің оң жағалауы Атбасар ойпатымен, сол жағалауы Теңіз жазықтарымен шектеседі. Оңтүстік-шығыста Ерейментаудың орманды, көркем жері орналасқан.

 

Климат және табиғат: Климаты күрт континенталды, қысы ұзақ (5,5 айға созылады), суық, жазы орташа ыстық. Қаңтардың орташа температурасы – 16-18°С, шілдеде – 19-21°С. тұрақты қар жамылғысы қарашаның ортасында, оңтүстігінде – 130-140 күн, солтүстігінде - 150-155 күн. Қардың орташа қалыңдығы 20-22 см. солтүстікте жауын – шашынның орташа жылдық мөлшері 400 мм, оңтүстігінде - 250 мм. Ауданда солтүстіктен оңтүстікке қарай қара қоңыр, қоңыр, ашық қоңыр топырақтың ақуыздары ауыстырылады. Олардың көпшілігі жыртылған.

Кен орындарынан алтын, уран, боксит, сурьма, мыс, молибден, кобальт, көмір, каолин сазы, кварц құмы, құрылыс материалдары және т.б. өндіріледі.

Есілдің ең ірі өзендері, оның салалары – Қалқутан, Жабай, Терісаққан, Нұра, Селети, Олент, Құланотпес және басқалар. Қорғалжын, Қожакөл, Шолақшалқар, Балықтыкөл және т.б. ірі тұщы көлдер, Теңіз, Керей, Итемген, Қыпшақ, Мамай, Үлкен Сарыоба және Астана, Селеті ірі тұзды көлдері. Сонымен қатар, жерді суару үшін 37 тоған, жалпы су көлі 180,6 млн. м3 салынды. Қорғалжын көл жүйесін сумен қамтамасыз ету және елорда өнеркәсібін сумен қамтамасыз етуді жақсарту үшін Нұра өзені арқылы 70-74 млн. м3 Ертіс суы беріледі.

Қалалар мен өнеркәсіп: Қалалар - Көкшетау, Степногорск, Қосшы, Атбасар, Макинск, Ақкөл, Есіл, Ерейментау, Щучинск, Степняк, Державинск. Облыс өнеркәсібі өндіру және қайта өңдеу салаларынан тұрады. Ауыл шаруашылығы машина жасау, астық өндіру, сүт, етті мал шаруашылығына маманданған. Ауыл шаруашылығы алқаптары 10725,7 мың га, оның ішінде егістік жерлер 6121,2 мың га, шабындықтар 156,4 мың га, жайылымдар 4235 мың га (2023 жылғы 1 қарашаға). Орман қоры 513,1 мың га құрайды. облыс аумағындағы темір жолдардың ұзындығы 1610,3 км құрайды. Облыс аумағы арқылы Петропавл – Астана – Қарағанды, Қарағанды – Астана – Павлодар темір жолдары, Көкшетау – Астана – Қарағанды, Қостанай – Астана – Павлодар, Астана – Алматы автомобиль жолдары өтеді.

Дін және мәдениет: Облыста 183 діни бірлестік бар: 83 - ислам, 46 - православие, 41 - протестанттар, 11 - католиктер, 1 - бахаи және 1 - Ақмола облысының Кришна сана қоғамы.

Діни нысандар-145, оның ішінде: 83 мешіт, 29 православие шіркеуі,
11 католик шіркеуі және 22 протестанттық үй.

Ақмола облысында 596 мемлекеттік мәдениет кәсіпорындары мен мекемелері жұмыс істейді. Оның ішіне: 247 мәдени-демалыс мекемелері, 331 кітапхана, 13 мұражай, 2 театр, облыстық филармония, облыстық халық шығармашылығы және мәдени демалыс орталығы, тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану орталығы жатады. Сонымен қатар, 311 кітапхана компьютерлермен жабдықталған, оның 253-і интернет желісіне қосылған.

Денсаулық сақтау: 2024 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша облыс аумағында 561 денсаулық сақтау объектісі бар. Олардың ішінде: облыстық – 13, ауданаралық – 2, аудандық – 16, қалалық – 8 және 522 ауылдық елді мекендерде орналасқан. Медицина саласында 2170 дәрігер және 6599 орта медицина қызметкері жұмыс істейді.

Білім:

Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту - Облыста 599 мектепке дейінгі білім беру ұйымы бар. Оның ішінде 255 балабақша және 344 мектепке дейінгі шағын орталық, 1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды жалпы қамтумен - 41990 баланы құрайды. 1 жастан 6 жасқа дейінгі балалардың балабақшамен қамтылуы 80,5% құрайды, оның ішінде 3 жастан
6 жасқа дейін 100%.

Жалпы орта білім - Білім беру жүйесіне 537 мемлекеттік жалпы білім беретін мектептер (139,7 мың оқушы), 29 техникалық және кәсіптік білім беру мекемелері (коледждер) кіреді. Барлығы интернет желісіне қосылған.

Жергілікті жерлерде білім беру ұйымдары Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен әлеуметтік қорғалмаған және аз қамтылған отбасылардан шыққан жаппай оқыту қаражаты есебінен 17508 оқушыны, сондай-ақ облыстық бюджет қаражаты есебінен 14765 оқушыны 17508 оқушыны тегін тамақпен қамтамасыз етілді (Ақмола облысы 2019 жылдан бастап 1-сынып оқушыларын тегін тамақтандырады).

«Кандас» мәртебесін алған адамдар және олардың отбасы мүшелері қамтамасыз етіледі:

- Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде мектептер мен мектепке дейінгі ұйымдардағы орындармен, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мөлшерде техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білімнің оқу ұйымдарына түсуге бөлінген квотаға сәйкес білім алу мүмкіндігімен;

- жалпыға бірдей оқу қаражаты есебінен қала сыртындағы және мектеп жанындағы лагерьлерге тегін жолдама беруді, қаржылық көмекті қамтамасыз етуді (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қаңтардағы №64 «Мемлекеттік білім беру ұйымдарының мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алуға құқығы бар отбасылардан, сондай-ақ мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек алмайтын, жан басына шаққандағы табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінің шамасынан төмен отбасылардан шыққан білім алушылары мен тәрбиеленушілеріне және жетім балаларға, ата-анасының қамқорлығынсыз қалып, отбасыларда тұратын балаларға, төтенше жағдайлардың салдарынан шұғыл жәрдемді талап ететін отбасылардан шыққан балаларға және өзге де санаттағы білім алушылар мен тәрбиеленушілерге қаржылай және материалдық көмек көрсетуге бөлінетін қаражатты қалыптастыру, жұмсау бағыты мен оларды есепке алу қағидаларын бекіту туралы»);

- 1-4 сынып оқушылары санатына қарамастан мектепте тегін тамақпен қамтамасыз етілген.